PQT

THAM SÂN SI

Thăm chùa cổ ở Hà Nam ( tác giả bìa phải), 3/2024

Một phật tử Việt Nam lên tiếng:

- Nhiều người, cả vua chúa và quan chức thời đại mà không kiểm soát được tham sân si, không chế độ ngự được lòng tham, không biết đủ là rơi ngay vào vòng xoáy phạm tội chết người.

Một phật tử Thái Lan góp chuyện:

- Ở nước Thái, có những thời kỳ các phe cánh, cánh vàng rồi cánh này cánh kia đấu đá nhau, hạ bệ nhau, chia bè chia cánh, cũng chính là làm tham sân si mà ra nông nỗi đau.

Một phật tử Ấn Độ cảm nhận:

- Ấn Độ cũng đầy đủ các tấm gương tiêu cực không kiểm soát được tham sân si. Năm 2023 đã có một bộ phim truyện được giải cao bàn chuyện tham sân si trong nội bộ của một dòng họ, để cuối cùng là cuộc chiến nổi tranh giành quyền bính, từ tiền bạc và sắc giáo dục.

Nhà sư Thích Minh Tuệ, hành khất chân trần Bắc -Nam:" Càng tu luyện càng phải biết Tham Sân Si"!
Tranh: Huỳnh Dũng Nhân

Từ Ấn Độ, tôi chứng kiến ​​kiến ​​trúc mỗi ngày có hàng vạn phật tử tại Ấn Độ và khắp nơi trên thế giới biến đổi về Bồ Đề Đạo Tràng hành lễ và nhớ đến nhiều câu chuyện mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã luận nghĩa về Đức phật , về Thiên Chúa, về quyền tự do tín ngưỡng, tự do thờ cúng, đó cũng là quyền được chọn về đức tin, số chọn cuộc sống tinh thần.

Ngày 3/9/1945 Bác Hồ nói với toàn dân Việt Nam,tin nhắn gửi trách nhiệm của cán bộ, hãy tạo mọi điều kiện để người dân thực hiện quyền tự làm tín hiệu. Người nói: "Tôi đề nghị Chính phủ tuyên bố tín ngưỡng, tư do và lương – giáo dục kết nối". Nhà nước ta khẳng định chính sách tối thiểu được ghi vào hiến pháp về tự do tín ngưỡng, tự do thờ cúng nhân dân, không ai được vi phạm quyền tự làm ấy. Mọi người Việt Nam đều có quyền theo một tôn giáo hoặc không theo tôn giáo nào, tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân. Công dân có thể theo Phật giáo, Thiên chúa giáo, hay bất cứ tôn giáo nào, miễn là tốt đời, đẹp đạo, đúng pháp luật, không đi ngược tĩnh phong mỹ tục, trái lợi ích của đất nước, của nhân dân.

Sân si là ngôn ngữ có nguồn gốc từ đạo Phật du nhập từ Ấn Độ. Khái niệm đầy đủ của nó là Tham sân si. Sân được hiểu là giận dữ, dễ nổi giận dữ dội mỗi khi không thực hiện được điều mong muốn, không phù hợp với điều đó. Si được hiểu là sự si mê, u Muội, không suy xét đúng sai, phải trái mà chỉ dựa trên cảm tính để phán đoán điều tốt xấu, lợi hại. Khi cảm tính, sự mong muốn thiếu suy xét thì làm sao có thể chuẩn xác?

Sân khấu hãy cùng tham gia. Sự tham lam cả về vật chất, tiền tài, danh vọng và sắc giáo dục. Lòng tham của không có kẻ tham vọng không có giới hạn. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nói chuyện với cử tri Hà Nội, đại ý: Khi chết tiền không mang theo được, đất cũng không thể mang đi mà sao có người tham đến thế, tham đến cường không biết liêm sỉ, không biết quan dự án quan trọng, cần ép quyền vào cơ chế.

Sân si dễ gây ra chiến kỵ, tính toán thiệt hơn, phe nhóm khó chia sẻ, các mối quan hệ dễ đi vào ngõ cụt. Tham quan sân si là bản năng ở mỗi người cần được chế độ và kiểm soát. Có một lãnh đạo tỉnh tỉnh xúc tiến phát biểu chia tay cán bộ, nhân dân tỉnh nhận nhiệm vụ mới bồi dưỡng trí tuệ: Trong 10 năm về tỉnh công tác, chỉ nhận đơn hàng tiếp khách ngoài tỉnh 1 lần, không thanh toán tiền vé máy bay về nhà riêng, kể cả lễ tết, lúc cha mẹ đau... Chuyện tuy nhỏ nhưng rất ngưỡng một quan trọng đối với một cán bộ cực quyền đứng đầu một tỉnh. Nhân chuyện này ta lại nhớ vị trí Bộ trưởng Bộ Thương mại, có thời kỳ về làm Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Trương Đình Tuyển đã nêu nêu cuộc sống thanh bần, liêm khiết, không tơ hồng của công, không lợi ích chức quyền để thu thập cá nhân. Là người hiểu Tham sân si, không tham lợi vật chất, bởi vậy ông Trương Đình Tuyển được đồng chí, đồng bào, bạn bè, dư luận xã hội kính, yêu quý.

Đạo Phật, Thiên chúa, các tôn giáo khác có tổng kết đời, đời và đạo, tổng kết cuộc sống văn hoá tinh thần có giá trị như những tinh hoa, không bài xích nhau. Tham sân si, thảnh thơi, biết đủ, đừng nghĩ đến nhận ... dù có gốc gác từ Phật Giáo, nhưng là tổng kết hay, mọi người có thể rút kinh nghiệm, làm theo.

Tháng 6/2024

PHẠM QUỐC TOÀN

Chia sẻ liên kết này...