PQT

Chuyện thế gian có bao giờ cạn

Tôi vừa nhận được cuốn sách in đẹp chỉnh chu của  nhà báo Phạm Quốc Toàn gửi biếu – thật khó có món quà nào tao nhã hơn thế. Tên sách nghe ngồ nghộ: Tôi nói bằng mồm tôi (Nhà Xuất bản Hội Nhà văn). Trong khoảnh  khắc 3 năm, Phạm Quốc Toàn trình làng bốn cuốn sách. Chuyện nghề, chuyện đời, chuyện tình nghĩa, ấm lạnh buồn vui đều có cả. Nay đến “Tôi nói bằng mồm tôi”. Nhìn qua bìa sách, tôi đoán chắc lại đề cập chuyện nghề, bởi liên tưởng ngay trong số nhà báo nổi tiếng như cồn, mà thiếu chi người nói bằng miệng mình nhưng ý tưởng, nội dung toàn giật tạm của người khác.

Lật mấy trang mục lục, qua những 125 dòng  tìm dòng có cái tít được dùng làm tên sách. Thì ra câu chuyện quá đỗi ngày thường. Có gì đâu! Tại một viện an dưỡng nọ, các  bác sĩ, y tá, nhân viên khảo chuyện trong giờ làm việc ồn ào như ngoài chợ, đến nỗi cụ bệnh cao niên không sao chịu nổi, lựa lời góp ý. Vậy là bà bác sĩ tung luôn một câu: “Chúng tôi nói bằng mồm chúng tôi. Chúng tôi làm bằng tay, nói bằng mồm, mắc mớ gì đến ông”.

Vâng, chuyện quá bính thường, chẳng mấy khác “chuyện thường ngày ở huyện”. thời Liên Xô ngày trước hay “chuyện ra ngõ gặp phiền hà” ở nước ta ngày nay, kể cả đời không hết. Ít lâ nay, từ diễn đàn Quốc hội, các phiên họp thường kỳ của Chính phủ đến trang đầu các báo chí truyền thông vẫn chẳng bàn dài dài chuyện văn hóa bệnh viện, văn hóa trường học, văn hóa cửa công, văn hóa ứng xử đó sao?

Đi sâu vào cuốn sách, mới vỡ nhẽ vậy mà không phải vậy. Đâu chỉ chuyện vặt ấy. Đến đại sự quóc gia, bang giao quốc tế cũng y chang. Có một vị tướng chop bu nọ, tướng T. thứ thiệt (T viết hoa), ngang nhiên đối đáp với người đồng cấp nhân dịp ông mang chuông đi đấm nước ngoài, khi bị cật vấn về mưu đồ của Trung Quốc hạ đặt Giàn khoan trái phép tại biển Đông, ông tướng đã lớn tiếng tuyên ngôn: “Chúng tôi nói bằng mồm chúng tôi, chuyện của chúng tôi, can hệ chi mà các vị chõ vào”.

Bàn tới đây, Phạm Quốc Toàn hạ bút; hết nói! Tác giả đã bảo vậy thì độc giả đành vâng, tuy nhiên nó vẫn không sao ngăn tôi không nhớ đến một kỷ niệm thời thơ ấu. Mấy tháng nghỉ hè tôi hay theo chị gái la cà ra xem chợ làng quê năm ngày mới họp một phiên đông vui lắm. Và lần nào tôi cũng giật thót người, tim như thắt lại khi nghe bà hàng cá sa sả mắng người đồng cấp – tức là các bà vẫn ngồi dàn hàng một dãy bán cá, bán lươn cạnh nhau: “Tao nói bằng mồm của tao, căn cứ chi mà mi chõ cái mồm thối của mi vô”. Quả đúng như lời cô giáo vẫn giảng ở lớp học, con người là loài sinh vật dù sinh ra ở đâu vẫn có những nét tương đồng.

Tác giả gọi các bài viết của anh là tiểu phẩm, đúng kinh sách. Tuy nhiên, đọc anh, tôi những muốn gọi các bài in trong tập ấy bằng nhiều tên khác nhau nữa: tạp bút, ngẫu hứng, ghi nhanh, thời luận, phếm luận …và tại sao không, thông tin thời sự. Mách có chứng cứ hẳn hoi. Này nhé. Vẫn bài vừa đề cập ở trên, đáp ứng đầy đủ yêu cầu 5 chữ W của báo chí hiện đại.

Who – Tướng X (họ tên đầy đủ, kiêm cấp bậc, chức vụ hoành tráng)When – ngày 15.5.2014Where – Washington DC, Hoa KỳWhy – Trả lới một chính khách Mỹ chất vấnWhat – về mưu đồ của ai đó biến biển cả thành ao nhà.

Who, Which … đủ cả. vậy chẳng phải thông tin thời sự là gì? Hơn nữa, viết tiểu phẩm, phiếm luận người ta thường phiếm chỉ, phiếm danh, không ít bài trong cuốn sách của Phạm Quốc Toàn bàn chuyện vĩ mô, vẫn có người, sự kiện, thời gian, không gian rành rọt. 

Vĩ mô, đại thể như vị lãnh đạo bộ nọ điều trần trước phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Rằng đề án đổi mới sách giáo khoa tốn phí đến 34.725 tỉ đồng. Nhiều người ngỡ ngàng. Ngân sách Nhà nước đang thời kinh tế khó khăn, liệu có kham nổi. May quá, chỉ mấy hôm sau, đích thân Ngài bộ trưởng bộ ấy giải trình trước quốc dân đồng bào qua màn ảnh truyền hình rằng, bộ tôi chưa bao giờ trình Chính phủ khoản chi tiêu 34.725 tỉ đồng đó cả. Hay là chuyện một vị lãnh đạo bộ khác ráng thuyết phục Ủy ban Thường vụ Quốc hội rằng, ASIAD – 18 (Đại hội thể thao châu Á) bốn năm mới có một lần, mà nước ta lần này trúng đăng cai, là tạo được cơ hội vàng cho Việt Nam tỏa sáng trước trước bạn bè quốc tế. Và do ý thức được nước ta còn nghèo, cho nên bộ chúng tôi dự kiến kinh phí chỉ vào khoảng 150 triệu USD, trong đó ngân sách Nhà nước bỏ ra 28 %, còn lại bao nhiêu là nguồn xã hội hóa. Nhiều ý kiến phản biện: từ trước đến nay chưa một quốc gia nào chi cho một kỳ ASIAD dưới 2 tỉ đô la, gần đấy nhất là ASIAD-17 tổ chức tại Quảng Châu, Trung Quốc đã tiêu đến 27 tỉ đô la Mỹ. Vậy là người đọc có tể hiểu, con số 150 triệu USD mới là dự toán sơ sơ, hãy hăng hái bắt tay vào việc đi, đã ngồi lên lưng hổ rồi, ra thực địa cần đến đâu chi đến đó. 

Đó là chuyện vĩ mô, còn những chuyện vi mô thì làm sao có thể dẫn ra hết trong một bài. Từ việc đào đường, phí gửi xe máy, thủ tục một cửa, lương, bổng lộc … đến cái phong bao quen thuộc với cuộc sống đương đại trước kia có dày vẫn đựng trong cái phong bao, nay đã phát triển thành chiếc va ly, trong tiền đô la Mỹ bằng giấy nhưng lại nặng cân cho nên cái va ly ấy phải kéo chứ ai làm sao xách nổi – trích lời của bị can Dương Chí Dũng khai trước tòa.
Từ những cảm nhận về chủ đề, tính cách, hình thức các bài viết, tôi muốn kiến nghị tác giả “còn thơm tươi mùi mực” của anh, tiếp sau chuyện nghề, chuyện đời, chuyện nghĩa tình, nay là “chuyện thế gian”. Chuyện thế gian vô biên, gì chẳng bao gồm trong đó, và “thế sự du du”, biết đâu rồi đây chẳng có chuyện tồn tại dài lâu như …ngàn năm bia miệng.

Đọc cuốn Tôi nói bằng mồm tôi, nhiều lần tôi cảm thấy mặt tôi rần rần. Chắc chắn không phải hội chứng tăng huyết áp, cho nên chẳng phải vội vàng buông sách nuốt một viên thuốc định thần, an thần chi đó theo đúng lời dặn của mẹ hiền. Chẳng qua một thoáng ngượng ngùng. Nhiều thói tật Phạm Quốc Toàn đề cập với cái giọng tỉnh bơ mà chua cay đáo để của anh, sao hình như thấp thoáng  có mình trong đó. Hay là ông bạn định chơi xỏ nhau?

Mặc cảm buộc tôi thay đổi ý định. Thú thật, khi mới nhận được cuốn sách, tôi định bụng chuyến này ta sẽ không viết bài điểm sách, cho dù thú vị đến đâu. Máy cuốn trước của bạn, ta đều có đôi điều cảm nhận. Có bao suy nghĩ đều đã nói ra rồi, nay còn gì trong đầu nữa mà điểm mà bình. Hơn nữa, biết đâu thế gian chẳng có người bảo hại ông bạn này đánh bóng nhau. Mà thời này việc ấy dễ ợt. chỉ cần phun một lớp vàng son rồi tung lên mạng, là đủ cho thiên hạ chiêm ngưỡng chân dung đồng bóng ông bạn vàng của mình.

Khốn nỗi, đọc sách tôi lại thấy có hình như bản thân mình hiển hện trên trang sách. Liền nghĩ bụng: nếu làn này ta không viết thì có khác chi lạy ông tôi ở bụi này. Rồi sẽ có ai đó bịu môi: lão già bị chạm nọc nên miệng câm như hến. Vậy là tôi ngồi luôn xuống bàn viết. Hơn nữa, và đây mới là thực chất: đọc đến trang cuối, thâm tâm tôi cảm thấy vừa nảy ra một số ý tứ mới toanh, muốn sẻ chia với người khác. Thôi thì coi như ta tập làm phiếm luận bàn chuyện thế gian, hay là xếp một tiểu phẩm qua quýt bên cạnh mớ tiểu phẩm căn cơ của Phạm Quốc Toàn.

PHAN QUANG

Chia sẻ liên kết này...